Wat is een warmtepomp en hoe werkt het?

Lees hier alles over warmtepompen: hoe werkt een warmtepomp, wat zijn de voordelen van een warmtepomp?

Een warmtepomp vervangt geheel of gedeeltelijk (in het geval van de hybride variant) je cv-ketel. Je verwarmt je huis daarmee op een andere manier. Namelijk door warmte te onttrekken aan lucht, water of bodem. Zo daalt je gasverbruik flink of kun je zelfs helemaal van het gas af.

In dit artikel bespreken we:

• Hoe een warmtepomp werkt

• De meest voorkomende typen (hybride) warmtepomp

• Rendement

• Nadelen

• Koelmogelijkheden

Wat maakt warmtepompen een aantrekkelijke keuze voor huisverwarming en -koeling, en is een warmtepomp rendabel?

Het antwoord is dat warmtepompen heel efficiënt werken in vergelijking met een cv-ketel. Een warmtepomp vermindert je afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Bijkomend voordeel is dat je de er ook mee kunt koelen, dus ook in de zomer biedt dit voordelen. De warmtepomp is in heel veel gevallen rendabel; maar het is wel afhankelijk van verschillende factoren. Dus dit moet je goed door laten rekenen.

Wat is een warmtepomp?

Je woning verwarmen kan op verschillende manieren. Veel woningen hebben een centrale verwarmingsketel, ook wel cv-ketel genoemd. Dit onderdeel van de verwarmingsinstallatie, voorziet de woning van warmte door middel van een brander. Een nadeel hiervan is dat er bijna altijd gas of stookolie aan te pas komt. Een warmtepomp is daarentegen een elektrische manier om je woning te verwarmen. Hierbij komen geen broeikasgassen vrij. Daarom leent het zich om je woning te verduurzamen met een warmtepomp.

Hoe werkt een warmtepomp?

Een warmtepomp haalt simpel gezegd warmte uit de omgeving. Deze warmte wordt vervolgens gebruikt om jouw huis te verwarmen. Deze warmte kan op verschillende manieren worden onttrokken. Bijvoorbeeld uit de buitenlucht, uit de bodem of uit grondwater. 

De warmtepomp maakt gebruik van buitenlucht, grondwater en de bodem. Dit zijn oneindig duurzame energiebronnen, en daarom is het een uitstekend alternatief voor de traditionele cv-ketel. Daarnaast daalt de CO2-uitstoot ook met 50 procent door het verminderde gasverbruik. Al zijn er verschillende soorten warmtepompen, ze werken ongeveer hetzelfde ongeacht welke bron ze gebruiken.

Verschillende typen warmtepomp en hun werking

Het type dat je kiest, heeft veel invloed op de prijs. Een warmtepomp die volledig elektrisch is, is duurder dan een hybride warmtepomp. Lees meer over de kosten van warmtepompen.

• Hybride warmtepomp 

 Dit systeem werkt samen met je cv-ketel op gas, deze kan in veel situaties dus gewoon blijven hangen. De cv-ketel springt alleen aan wanneer de warmtepomp niet voldoende warmte kan leveren, bijvoorbeeld op een hele koude winterdag.

Een hybride warmtepomp kan worden aangesloten op de huidige cv-installatie. Je gaat dus niet van het gas af maar vermindert sterk je gasverbruik. Lees meer over de hybride warmtepomp.

• Lucht/water (all-electric) warmtepomp 

Een lucht/water-warmtepomp onttrekt warmte uit de buitenlucht. Vervolgens gaat de lucht langs een koudemiddel en zo wordt warmte afgedragen aan het afgiftesysteem van je woning (bijvoorbeeld radiatoren of vloerverwarming). Zo kan je centrale verwarming of tapwater worden verwarmd. Het is de meest energiezuinige manier om je woning te verwarmen.

 Dit systeem vervangt je cv-ketel en verwarmt je woning en tapwater dus volledig elektrisch. Dit aan de hand van een binnen- en buiten-unit welke buitenlucht gebruikt om warmte uit te onttrekken, dit gebeurt nog tot zo’n 10 graden onder 0 door middel van compressie.

• Lucht/lucht-warmtepomp

Het proces van een lucht/lucht warmtepomp is vergelijkbaar met die van de lucht/water-warmtepomp. De lucht/lucht-warmtepomp onttrekt op gelijke wijze energie uit de buitenlucht. Maar de manier van verspreiden van warmte in je woning verschilt. Je huis wordt in dit geval namelijk verwarmd door plafond en wand units die de warme lucht je woning blazen. Bijkomend voordeel: deze warmtepomp kan tevens worden ingezet als airco in de zomer. Lees meer over de full electric warmtepomp.

• Bodem/water-warmtepomp

Bij dit type warmtepomp dient een buizensysteem dat in de grond wordt geplaatst als warmtebron. Dit type warmtepomp is hoger in prijs doordat er dus vrij diep in de grond een buizensysteem dient te worden geplaatst. Deze benodigde grondboring brengt extra kosten met zich mee en wordt meestal geïnstalleerd bij nieuwbouwwoningen, en praktisch nooit bij bestaand bouw. 

• Water/water  warmtepomp 

Dit systeem vervangt je cv-ketel en verwarmt je woning en tapwater volledig elektrisch net als de lucht/water warmtepomp. Anders is dat het zijn warmte haalt uit water door een pijpleiding in de grond. Hiervoor worden gaten geboord tot wel 150 meter diep, waar het altijd 9 graden is. Uit de pompput wordt grondwater opgepompt en naar de verdamper van de warmtepomp geleid om zo de warmte aan het systeem af te geven. Vervolgens wordt het afgekoelde grondwater via de retourput terug in de grond gepompt om de druk in de grond gelijk te houden.

Rendement warmtepomp

Een warmtepomp heeft een aantal voordelen ten opzichte van andere vormen van verwarming. Zo is een warmtepomp gemiddeld een factor 4 efficiënter dan een cv-ketel.

Een cv-ketel verwarmt water door gas te verbranden. Hierbij wordt ongeveer 80–90% van de energie uit het gas omgezet in warmte. Bij een warmtepomp wordt elektriciteit omgezet in warmte door lucht samen te persen. Omdat het gas onder hoge druk komt te staan, wordt het warmer. 

Deze warmte verwarmt vervolgens via het verwarmingssysteem de woning. Een warmtepomp kan op deze manier gemiddeld 1 kWh stroom omzetten in het equivalent van 4 kWh stroom aan warmte. Het rendement van een lucht-warmtepomp is dus gemiddeld 400%.

Warmtepomp nadelen

Een warmtepomp heeft een paar nadelen waar je rekening mee moet houden. 

• Ten eerste zijn de initiële kosten vaak hoog, wat voor sommige mensen een struikelblok kan zijn. 

• Daarnaast neemt een warmtepomp meer ruimte in beslag dan traditionele verwarmingssystemen, omdat je zowel binnen als buiten units nodig hebt.

• Ook is het belangrijk om te weten dat een warmtepomp het beste werkt bij lagere verwarmingstemperaturen, wat betekent dat het iets langer kan duren voordat je huis op de gewenste temperatuur is.

Warmtepomp koelen: gebruik de warmtepomp als airco

Een warmtepomp zorgt voor verwarming maar kan in sommige gevallen ook voor passieve koeling zorgen via mechanische ventilatie. Het werkt dus in de zomer ook als een soort airco. Lees meer over koelen met je warmtepomp.

Energieverbruik warmtepomp

Een warmtepomp zorgt voor een daling in je gasverbruik, wat weer  zorgt voor een drastisch lagere energierekening en vermindering van de CO2-uitstoot. Gunstig voor je portemonnee maar ook voor het milieu. Een warmtepomp verbruikt stroom in plaats van gas. Je stroomverbruik gaat dus omhoog, daarom is het ook verstandig om ook zonnepanelen te nemen zodat je zelf de benodigde hoeveelheid extra stroom kunt opwekken. Lees meer over de combinatie van zonnepanelen en warmtepompen.